Ziekte van Lyme & Tekenbeten

Tijdens de zomermaanden neemt de kans op een tekenbeet toe, wat mogelijks een risico inhoudt op het oplopen van de ziekte van Lyme. Vandaar dat we dieper zullen ingaan op de teek, de bacterie en de ziekte.

De ziekte van Lyme is een ziekte die in onze streken overgedragen wordt door de schapenteek. Een teek is een klein, spinachtig diertje (2-4 mm groot) dat zich voedt met bloed. Teken leven vooral in bossen, weiden, velden, hoog gras, varens, struiken, stadsparken, plantsoenen en tuinen. Deze teek heeft een bacterie in de darm, de Borrelia, die de ziekteverwekker is.

Mensen kunnen deze bacterie oplopen door een beet van een teek die deze bacterie bij zich draagt. Een teek wacht geduldig op een voorbijkomende ‘prooi”. Op het lichaam zoekt de teek een plaats om bloed te zuigen, bij voorkeur in lichaamsholtes of –plooien (lies, knie, oksel).  Bij het bloedzuigen wordt de bacterie overgedragen van teek op mens. Meestal blijft een tekenbeet voor de mens zonder gevolgen omdat de meeste teken geen ziekteverwekkers dragen. Als een besmette teek binnen de 12 à 24 uur uit de huid gehaald wordt, is de kans op besmetting zeer klein.

De ziekte van Lyme is een aandoening die in verschillende fases kan verlopen. De ziekte uit zich meestal in een rode ring op de huid die ontstaat na 1 tot 3 weken rondom de plaats van de tekenbeet. Deze huiduitslag wordt steeds groter, tot meer dan 5 cm in diameter. Binnen de rode ring wordt de huid weer gewoon van kleur. Soms zijn er griepachtige verschijnselen zoals koorts, keelpijn en hoofdpijn. Wanneer de ziekte niet behandeld wordt, verdwijnt de ring vanzelf, maar kunnen er gewrichtsklachten, klachten van het zenuwstelsel (bv. dubbelzien) en hartritmestoornissen ontstaan enkele weken tot maanden na de beet. De ziekte is goed te genezen wanneer er op tijd behandeld wordt met antibiotica. Het herstel duurt langer indien de ziekte later ontdekt wordt.

Preventie

Er bestaat geen vaccin tegen de ziekte van Lyme. De ontwikkeling van een vaccin werd jaren geleden stopgezet.

Er bestaat wel een vaccin tegen de zgn. ‘tekenencefalitis’, een infectieziekte van de hersenen die ook overgebracht wordt door een tekenbeet. Vaccinatie bestaat uit 3 inentingen en dient om de 3 jaar hernieuwd te worden met 1 herhalingsvaccin. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus, het Flavivirus, en wordt voornamelijk teruggevonden in de bosrijke gebieden van Centraal- en Oost-Europa.

Voorzorgsmaatregelen

Er zijn verschillende manieren om de kans op tekenbeten te verminderen:

  • Blijf in gebieden waar teken kunnen voorkomen op de paden.
  • Beperk contact met struikgewas, hoog gras en veel boomafval.
  • Beperkt contact met gastheerdieren zoals konijnen, koeien, geiten, schapen,…
  • Draag bij risico op tekenbeten kleding met lange mouwen en een lange broek. Stop de pijpen van de broek in de sokken in gesloten schoeisel.
  • Vermijd om jassen en andere kledingstukken op de grond te leggen.
  • Draag lichtgekleurde kleding
  • Gebruik insectenwerend middel (bv. met DEET) op de onbedekte huid

Check het hele lichaam na een activiteit in een risico-omgeving. Na een tekenbeet wordt best de datum genoteerd. Gedurende de eerstvolgende weken moet de plek van de tekenbeet nauwlettend in de gaten gehouden worden om te zien of er een huiduitslag ontstaat. Ook wanneer er zich griepachtige klachten voordoen, wordt er best contact opgenomen met een arts. Het is niet nodig om met iedere tekenbeet naar een arts te gaan.

Verwijderen van teken

Wat te doen?

De mechanische verwijdering is de enige goede manier. Ga als volgt te werk:

  • Kom niet aan de teek met blote handen (trek handschoenen aan).
  • Gebruik een puntig pincet met dunne uiteinden of tekentang van goede kwaliteit.
  • Grijp de teek zo dicht mogelijk bij de huid.
  • Gelijkmatig, standvastig, rustig en voorzichtig, t-r-a-a-g (slow motion) opwaarts trekken, met langzaam toenemende kracht zonder aan de teek te rukken, knijpen, doorboren of teek te pletten.
  • Desinfecteer het bijtwondje met alcohol 70%.
  • Was de handen na verwijderen van de teek met water en zeep.
  • Desinfecteer het pincet in kokend water of een door de fabrikant aangegeven manier.

Wat niet te doen?

  • Prik niet in het lichaam van de teek met een scherp voorwerp.
  • Breng zeker ook geen middelen aan die de teek zouden verdoven zoals nagellak, benzine, vaseline, olie, gel, vloeibare zeep, alcohol en chloroform, aan op de teek.
  • Gebruik ook geen lucifer of brandende sigaret om een teek te verwijderen.

Meer weten?

Breng een bezoekje aan de volgende websites:

Tekenbeten.be, gezondheid en wetenschap, tekennet, zorg en gezondheid voor de tekencheck en de reisvaccinatie.